Շատերն են պատմելու պատերազմի 44 օրերի մասին, եւ բոլոր հարցերի պատասխանները լինելու  են պետական դավաճանության քրեական գործի հատորների մեջ։ Այս մասին ֆեյսբուքյան «Ռեքվիեմ» շարքի երկրորդ մասում ասել է Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը։

«Իսկ հիմա պատերազմի 44 օրվա մասին, որոնք սխրանքի, հայրենասիրության,  անձնազոհության, բայց նաեւ լկտի ստի եւ դավաճանության 44 օրեր էին։ Այդ 44 օրվա ընթացքում մենք ապացուցեցինք, որ կարող ենք կռվել, բայց նաեւ ապացուցեցինք, որ կարող ենք կուրորեն հավատալ մի մարդու, որը 2,5 տարի խաբելուց բացի ոչինչ չի արել։ Ես այսօր, երբ պատմեմ պատերազմի 44 օրվա մասին, չեմ անդրադառնալու ռազմական գործողությունների իրարամերժ ու քաոտիկ շարժումներին, ես չեմ պատմելու, թե ինչպես Աննա Հակոբյանի կոնկրետ հրահանգներով, կոնկրետ ջարդեր են իրականացվել կոնկրետ գնդերում, ինչպես են հանձնվել գյուղեր։  Ես դա չեմ անելու, որպեսզի էլ ավելի չցավեցնեմ այն ծնողներին, որոնք խելագարված դեռ որոնում են իրենց զավակներին։ Ես չեմ պատմելու, թե ինչպես եւ ով հանձնեց Շուշին, ես նույնիսկ չեմ պատմելու, թե ինչպես նոյեմբերի 4-ին, գիշերվա ժամը 4-ին դուք փախցրեցիք ձեր բարձրաստիճան պաշտոնյաներին, որովհետեւ ամսի 4-ին, ժամը 6-ին Շուշին արդեն հայկական քաղաք չէր։

Շուշին ընկավ ամսի 5-ի վաղ առավոտյան։ Ես չեմ պատմելու, թե ինչո՞ւ են Նիկոլ Փաշինյանն ու Աննա Հակոբյանը հրահանգ տալիս գրավել Լելե Թեփե բարձունքը, որ ցույց տան, թե իրենք վերադարձնում են այն, ինչը, իրենց ասելով, Սերժ Սարգսյանը կորցրել էր։ Ես չեմ պատմելու, թե ինչպես էր Աննա Հակոբյանը բունկերում գոռում՝ «ուզում ա 5 հազար մարդ մորթվի, ուզում ա՝ 6 հազար մարդ մորթվի, մենք, մեկ ա, պետք ա էդ Լելե Թեփեն հետ բերենք»։ Ես չեմ պատմելու, վստահ եմ, որ պատմելու են ականատեսները։ Մենք տեսնում ենք, որ պրոցեսը  գնում է, գեներալ Մովսես Հակոբյանն արդեն պատմում է։ Շատերն են պատմելու, եւ այդ հարցերի պատասխանները լինելու  են պետական դավաճանության քրեական գործի հատորների մեջ։ Եվ ինձանից շատ ավելի գիտակ մարդիկ են պատմելու ռազմական գործողությունների մասին։ Ես չեմ պատմելու, թե ինչպես Նիկոլ Փաշինյանը, երբ Ռուսաստանից սկսեց գալ աներեւակայելի քանակի զենք ու զինամթերք, այն զինատեսակները, որ կարող էին փակել երկինքը, չէր թողնում, որ այդ զենքը Հայաստանից հասնի Արցախ։ Դրանց ցուցակները կան։

Ես չեմ պատմելու, որ Նիկոլ Փաշինյանը հատուկ, հետեւողական ձեւով զորքը սոված թողեց։ Ես չեմ պատմելու գողությունների մասին, որոնք եղել են այդ ընթացքում։ Ես չեմ պատմելու զինատեսակների մասին, որոնք պայթում էին մեր տղաների ձեռքերում, որովհետեւ ինչ-որ մեկը փող էր աշխատել։ Այդ ամենի մասին, վստահ եմ, կպատմեն շատերը», ասել է Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպանը։

Իսրայելի արտաքին գործերի նախարար Յաիր Լապիդը Վաշինգտոնում ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների արտգործնախարար Աբդուլլահ բին Զայեդ Ալ Նահյանի հետ եռակողմ հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ աշխարհը պետք է կանգնեցնի Իրանին, որ չշարունակի իր միջուկային ծրագրի զարգացումը. հաղորդում է mignews.com-ը:

«Իսրայելը իրեն իրավունք է վերապահում գործելու ցանկացած պահի և ցանկացած կերպ: Սա ոչ միայն մեր իրավունքն է, այլ նաև մեր պատասխանատվությունը: Իրանը հրապարակայնորեն հայտարարել է, որ ցանկանում է մեզ ոչնչացնել: Մենք մտադիր չենք դա թույլ տալ»,- ասել է Լապիդը:

ԱԳ նախարարը հավելել է, որ եթե դիվանագիտությունը տապալվի, սեղանին կլինեն այլ տարբերակներ:

Հանդիպման ընթացքում կողմերը քննարկել են «պլան Բ»-ն, եթե Իրանի հետ բանակցությունները ոչ մի տեղ չտանեն:

Բլինքենն ասել է, որ ինքը և արտգործնախարարները «համաձայն են, որ Իրանը չի կարող միջուկային զենք ձեռք բերել»: Վաշինգտոնը դեռ հույսը դնում է դիվանագիտության վրա, սակայն չի բացառում, որ ստիպված կլինի այլ կերպ վարվել:

Թուրքիան եւ Ադրբեջանը միջազգային անվտանգային համակարգի լրջագույն եւ գործուն սպառնալիքներ են: Այս եւ պատերազմական հանցագործություններին առնչվող այլ աշխատանքներում անհրաժեշտ է նկատի ունենալ Արցախի եւ Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանների բաց եւ փակ զեկույցները, որոնք պատերազմական հանցագործությունների վերաբերյալ փաստական կարեւորագույն տեղեկատվություն են պարունակում. Yerkir.am-ի հաղորդմամբ՝ ասաց ՀՅԴ Հայ Դատի Կենտրոնական խորհրդի հատուկ ծրագրերի պատասխանատու Գևորգ Ղուկասյանը՝ «Տեղահանված ու բռնագաղթված Հադրութ․ մեկ տարի անց․ հիմնահարցեր եւ մարտահրավերներ» խորագրով հանրային քննարկման ժամանակ, որը կազմակերպել էր ԱԺ «Հայաստան» խմբակցությունը: 

Ղուկասյանը շեշտեց, որ Ադրբեջանում պահվող հայ ռազմագերիների, նրանց խոշտանգումների հարցը եւս պետք է դիտարկել իբրեւ մարդկության դեմ կատարվող հանցագործություն: Ըստ նրա՝ պետք է մեծացնել Ադրբեջանի վրա միջազգային ճնշումը, որպեսզի հայ ռազմագերիներն ազատ արձակվեն:

Ղուկասյանի խոսքով՝ Արցախյան հիմնախնդիրը լուծված չէ, հակամարտության լուծում չեն ազդարարել դրա կոմպետենտությունն ունեցող միջազգային կառույցները եւ հակամարտության կողմերից մեկը: «Հանուն Արցախի մեր պայքարը թեւակոխել է ավելի դժվար եւ աղետալի հանգրվան, բայց  պայքարի ելքը կանխորոշված չէ, եւ շատ բան կախված է հայության գործողություններից»,- ասաց նա:

Այս համատեքստում Ղուկասյանը նշեց հանգամանքներ, որոնք միայն պետության գործողություններին չեն վերաբերում: Դրանցում կարող են ներգրավված լինել նաեւ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունները, Սփյուռքը, հայոց եկեղեցին եւ այլն:

Արցախի Հանրապետության նկատմամբ մեկ տարի առաջ սանձազերծված ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիայի հետեւանքով ստեղծված աղետալի վիճակի հաղթահարումը, ըստ բանախոսի, պահանջում է ներքին եւ արտաքին համալիր ջանքերի գործադրում, հետեւողական, նպատակադրված աշխատանք:

«Զեկույցով ցանկանում եմ ձեր ուշադրությունը հրավիրել Արցախի հիմնախնդրի ներկա հանգվանին առնչվող մի քանի հանգամանքների, որոնց ուղղությամբ աշխատանքը կարող է էապես բարելավել մեր դիրքերը եւ նպաստել Արցախի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանությանը միջազգային ու արտաքին քաղաքական հարաբերություններում»,- նշեց Ղուկասյանը:

Որպես առաջին խնդիր՝ նա առանձնացրեց Արցախի Հանրապետության նկատմամբ սանձազերծված ռազմական գործողություններն իբրեւ ագրեսիա իրավաքաղաքական գնահատական ճանաչելը: Ըստ Ղուկասյանի՝ միջազգային իրավունքը ագրեսիա սահմանելիս նկատի չի ունենում՝ արդյո՞ք տվյալ ժողովրդի անկախությունը միջազգայնորեն ճանաչված է, թե՞ ոչ: «Այլ խոսքով՝ ագրեսիան ագրեսիա է, եւ չճանաչած սուբյեկտի նկատմամբ ագրեսիան նույնքան դատապարտելի է, որքան ճանաչված սուբյեկտի նկատմամբ: ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան իր 1974թ. թիվ 33/14 բանաձեւով հաստատել է ագրեսիայի ակտի սահմանումը: Այդպիսով՝ ագրեսիա է համարվում մի պետության կողմից ուժի կիրառումը ընդդեմ երկրորդ պետության՝ ինքնորոշման իրավունքից, ազատությունից եւ անկախությունից զրկելու նպատակով: Հատկանշական է, որ, ըստ բանաձեւի առաջին հոդվածի ծանոթագրության, պետություն եզրույթը կիրառելի է նաեւ այն սուբյեկտների նկատմամբ, որոնք միջազգայնորեն ճանաչված չեն: Այդ սահմանումից միանշանակ բխում է, որ միջազգայնորեն չճանաչված եւ ՄԱԿ-ի անդամ չհանդիսացող Արցախի Հանրապետության դեմ ռազմական գործողությունների իրականացումը նույնպես ագրեսիա է համարվում»,- մանրամասներց զեկուցողը՝ շեշտելով՝ անհրաժեշտ է աշխատանքներ իրականացնել , որ միջազգային կազմակերպությունները եւ առանձին պետություններ Արցախի նկատմամբ ադրբեջանա-թուրքական ռազմական գործողությունները որպես ագրեսիա որակեն։

Որպես երկրորդ կարեւորագույն խնդիր՝ Ղուկասյանն առանձնացրեց քաղաքական դիրքորոշման հարցը: Ըստ նրա՝ Հայաստանի գործող իշխանությունները, ինչպես նախորդ երեք տարիների ընթացքում, այդպես էլ հիմա, չունեն Արցախի հիմնախնդրի լուծման տեսլականի վերաբերյալ հայտարարված քաղաքական դիրքորոշում: Նրանք նույնիսկ չեն վերահաստատում դեռեւս 1990-ական թվականներին հայտարարված՝ Հայաստանի նախորդ բոլոր իշխանությունների կողմից երբեւէ կասկածի տակ չդրված եւ ցայսօր Հայաստանի արտգործնախարարության պաշտոնական կայքում զետեղված դիրքորոշումը, ըստ որի՝ ԼՂ հակամարտության հիմք պետք է հանդիսանա ԼՂ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրականացման ճանաչումը, ԼՂ-ն Հայաստանի հետ պետք է ունենա հայկական կողմի իրավասության տակ գտնվող անխափան ցամաքային կապ, ԼՂ անվտանգությունը պետք է միջազգայնորեն երաշխավորված լինի: 

«Հայաստանի իշխանությունները պարտավոր են օր առաջ եւ շատ հստակ, առանց այլեւայլությունների, ձեւակերպել Ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման վերաբերյալ պաշտոնական Երեւանի դիրքորոշումը, որը չպետք է տարբերվի եւ հակասի վերը շարադրված դիրքորոշմանը»,- ասաց նա:

Ղուկասյանը, որպես երրորդ հույժ կարեւոր խնդիր, նշեց Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչումը, որը, ըստ նրա, Հայաստանի իշխանությունները նվազագույնի են հասցնում՝ այն դեպքում, երբ ինքնորոշումն Արցախյան հիմնախնդրի էությունն է: 

Որպես հաջորդ լրջագույն խնդիր՝ Ղուկասյանը մատնանշեց Արցախի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության  վերականգնումը: 

Ելույթն ամփոփելիս բանախոսը շեշտեց՝ ասվածը փոքր մասն է գործողությունների այն ենթադրյալ պլանի, որը Հայաստանը, իբրեւ պետություն, պետք է գործադրի՝ ապահովելու համար իր ժողովրդի իրավունքների պաշտպանությունը:

Մանրամասները դիտեք տեսանյութում։

ՀՀ Արարատի մարզի Երասխ գյուղը պարբերաբար ենթարկվում է ադրբեջանական զինված ուժերի գնդակոծության՝ թե՛ ցերեկ, թե՛ գիշեր ժամանակ:

Այսօր՝ 2021թ. հոկտեմբերի 15-ին ժամը 12:00-ից սկսած գյուղը կրկին ենթարկվել է թիրախային գնդակոծության: ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանն անդրդարձել է ադրբեջանական ԶՈՒ կողմից հերթական սադրանքին.

«Ադրբեջանական զինծառայողների սանձարձակությունն այն աստիճանի է հասել, որ դիտավորյալ կրակոցներով ժամը 13:15-ի սահմաններում հրդեհել են Երասխ համայնքի բնակչի խոտի 8 հազար հակ: Ոչնչացվել է ձմռան ողջ պաշարը, որ քաղաքացին իր կենդանիներին կերակրելու համար չարչարանքով հավաքել էր ողջ տարի:

Ավելին, կրակը տարածվել է և հրդեհվել է քաղաքացու անասնագոմի տանիքը: Միայն հրշեջների ժամանակին միջամտելու արդյունքում է կրակը հաջողվել մարել, որ քաղաքացու տանիքի մյուս մասը չայրվի:

Այս տվյալները ստուգվել և հաստատվել են ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանին ուղղված ահազանգերով, հավաքած օբյեկտիվ ապացույցներով ու մի քանի աղբյուրով ստուգված տվյալներով: Երասխ գյուղի և ՀՀ բնակչությանը պաշտպանող ՀՀ զինված ուժերի դիրքերի վրա ադրբեջանական այսօրվա կրակոցների փաստը հաստատել է նաև ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը:

Հաշվի առնելով, որ ադրբեջանական դիրքերը գտնվում են գյուղի անմիջական հարևանությամբ՝ ակնհայտ է, որ ադրբեջանական զինծառայողների համար ակնհայտ է, որ իրենք վնաս են տալիս գյուղացիներին, ոչնչացնում են նրանց գույքը, խախտում են նրանց կյանքի ու սեփականության իրավունքը, խաթարում են խաղաղ կյանքն ու անվտանգությունը:

Պետք է անհապաղ սկսվի Ադրբեջանի հետ ՀՀ սահմանների շուրջ անվտանգության ապառազմականացված գոտի ստեղծելու և ադրբեջանական զինված ծառայողներին ՀՀ գյուղերի հարևանությունից, համայնքների միջև ճանապարհներից անհապաղ հեռացնելու գործընթաց:

ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի այս առաջարկն արդեն տեղ է գտել միջազգային կոնկրետ փաստաթղթում՝ Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի (ԵԽԽՎ) 2021թ. սեպտեմբերի 27-ի թիվ 2391 (2021) բանաձևում: Այս մասին Մարդու իրավունքների պաշտպանը համապատասխան հաղորդումներ կուղարկի նաև միջազգային կառույցներին ու ՀՀ պետական մարմիններին, քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններին:

Ակնհայտ է, որ այս հանցավոր ոտնձգությունների, մարդկանց իրավունքների կոպիտ խախտումների հիմքը, դրանց սնուցման աղբյուրը մեկն է. ադրբեջանական իշխանությունների հայատյաց ու թշնամանքի, էթնիկ զտումների ու ցեղասպան քաղաքականությունը: Այս քաղաքականությունն ունի ինստիտուցիոնալ հիմքեր ու քանի դեռ հանցանք կատարողները չեն պատժվել խախտումները չեն վերանալու, մարդկանց անվտանգությունը չի ապահովվելու»,-գրել է Արման Թաթոյանը:

Անձամբ ինձ համար կանխատեսելի էր նույն ծառայության կողմից քննված քրեական գործի` (դիզելի գործ) դատարանում փլուզումը սկսվելու փուլում նախաձեռնել ՀՀ երրորդ Նախագահին «առնչվող» նոր քրեական գործի հարուցում. ինչ խոսք, պատվիրատուի սպասելիքները որևէ ձևով արդարացնել է պետք։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի փաստաբան Ամրամ Մակինյանը։

«Շոուն շարունակվում է, բայց հանրությանը շեղելու բոլոր փորձերը դատապարտված են

Անդրադառնալով հատուկ քննչական ծառայության կողմից ՀՀ երրորդ Նախագահ Սերժ Սարգսյանին սպասարկած ինքնաթիռի արտասահման թռիչքների փաստի առթիվ քրեական գործ հարուցելու հարցին՝ անհրաժեշտ եմ համարում նախ և առաջ ընդգծել, որ անձամբ ինձ համար կանխատեսելի էր նույն ծառայության կողմից քննված քրեական գործի` (դիզելի գործ) դատարանում փլուզումը սկսվելու փուլում նախաձեռնել ՀՀ երրորդ Նախագահին «առնչվող» նոր քրեական գործի հարուցում. ինչ խոսք, պատվիրատուի սպասելիքները որևէ ձևով արդարացնել է պետք ...

Ինչ վերաբերում է այս նոր գործի դատարկությանը, ապա այս պահին նշեմ միայն, որ ՀՀ բոլոր նախագահներին, այդ թվում` պաշտոնաթող, ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, ի թիվս անվտանգության ապահովման, տրվել են նաև մի շարք սոցիալական երաշխիքներ, որոնց պայմաններում առնվազն տարակուսելի է օրենքով սահմանված երաշխիքներից օգտվելը դիտարկել որպես պաշտոնեական լիազորությունների չարաշահում:

Հաշվի առնելով այս չգործի քննության սկզբնական փուլը` պաշտպանական մարտավարությունից ելնելով, ներկայումս ձեռնպահ եմ մնում առավել մանրամասն մեկնաբանություններից, այս գործի հարուցման հիմքերի սին լինելը կներկայացնեմ հետագայում, սակայն հավաստիացնում եմ, որ ոչ մի շինծու քրեական գործի հարուցումով հնարավոր չի լինելու հասարակության ուշադրությունը շեղել օրհասական վիճակում գտնվող մեր պետության համար անհապաղ լուծում պահանջող անվտանգային, պաշտպանության, առողջապահական և այլ խնդիրներից:

Տեսարաններ ապահովելու հարցում ցանկացած միջոցի դիմելն արդեն իրեն սպառած պրակտիկա է»: